Nông nghiệp là xương sống của nền văn minh nhân loại, cung cấp lương thực và tài nguyên cần thiết cho sự tồn tại và phát triển của chúng ta. 

Tuy nhiên, các biện pháp nông nghiệp hiện đại thường đi kèm với những chi phí đáng kể, cả hữu hình và tiềm ẩn. Hãy cùng có cái nhìn toàn diện hơn để khám phá những gì nông nghiệp đang lãng phí và thiếu sót còn tồn đọng.

Lãng phí tài nguyên trong nông nghiệp

1. Nước thải

Nước là nguồn tài nguyên quan trọng cho nông nghiệp nhưng thường không được kiểm soát chặt chẽ và gây ra tình trạng lãng phí. 

Hệ thống thủy lợi, đặc biệt ở các nước đang phát triển, thường hoạt động kém hiệu quả, dẫn đến thất thoát nước đáng kể. Ví dụ, các phương pháp tưới ngập truyền thống có thể khiến khoảng 60% lượng nước bị lãng phí do bốc hơi, chảy tràn và thấm.

Nguyên nhân gây lãng phí nước:

• Kỹ thuật tưới không hiệu quả: Quá phụ thuộc vào tưới ngập thay vì các phương pháp hiệu quả hơn như tưới nhỏ giọt hoặc tưới phun.
• Cơ sở hạ tầng bị rò rỉ: Các kênh và đường ống tưới tiêu được bảo trì kém dẫn đến mất nước.
• Thiếu độ chính xác: Chưa ứng dụng công nghệ để giám sát và tối ưu hóa việc sử dụng nước.

Các giải pháp:

• Hệ thống nuôi trồng hiện đại: Việc triển khai hệ thống tưới nhỏ giọt và  tưới phun có thể làm giảm đáng kể lượng nước lãng phí. Ngoài ra bạt phủ đất cũng là một trong các sản phẩm duy trì tốt độ ẩm cho cây trồng, hạn chế việc phải lãng phí quá nhiều tài nguyên nước cho quá trình tưới tiêu.
• Công nghệ tiết kiệm nước: Sử dụng cảm biến độ ẩm đất và dữ liệu thời tiết để tối ưu hóa lịch tưới.
• Đầu tư cơ sở hạ tầng: Sửa chữa, nâng cấp cơ sở hạ tầng thủy lợi để chống rò rỉ, thất thoát. 

2. Chất thải thực phẩm

Lãng phí thực phẩm là một vấn đề nghiêm trọng trong nông nghiệp, với khoảng 1/3 tổng số thực phẩm được sản xuất trên toàn cầu bị thất thoát hoặc lãng phí. Chất thải này xảy ra ở các giai đoạn khác nhau của chuỗi cung ứng, từ trang trại đến bàn ăn.

Nguyên nhân gây lãng phí thực phẩm:

• Tổn thất sau thu hoạch: Cơ sở bảo quản và cơ sở hạ tầng vận chuyển không đầy đủ, không đạt chất lượng dẫn đến hư hỏng.
• Tiêu chuẩn thị trường: Một số tiêu chuẩn quá nghiêm ngặt khiến những sản phẩm hoàn toàn có thể sử dụng được nhưng không đạt tiêu chuẩn về mỹ quan đều bị loại bỏ một cách lãng phí. 
• Hành vi của người tiêu dùng: Việc người tiêu dùng mua quá nhiều và bảo quản không đúng cách sẽ dẫn đến việc thực phẩm bị bỏ đi một cách lãng phí.

Các giải pháp:

• Cải thiện lưu trữ và vận chuyển: Đầu tư vào kho lạnh và vận chuyển phù hợp để giảm hư hỏng.
• Cải thiện các tiêu chuẩn: Khuyến khích thị trường chấp nhận những sản phẩm có thể trông không hoàn hảo nhưng vẫn có thể sử dụng được cho nhiều mục đích khác nhau.
• Hướng dẫn người tiêu dùng: Đề xuất và phổ cập cho người tiêu dùng về cách bảo quản thực phẩm hợp lý và lập kế hoạch chia khẩu phần để giảm lãng phí tại nhà.

3. Lãng phí năng lượng

Nông nghiệp sử dụng nhiều năng lượng, phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu cho máy móc, tưới tiêu, sản xuất phân bón tổng hợp và thuốc trừ sâu. Sự phụ thuộc này đã làm cạn kiệt nguồn tài nguyên không tái tạo cũng như  phát sinh thêm một lượng khí thải nhà kính.

Nguyên nhân lãng phí năng lượng:

• Máy móc kém hiệu quả : Thiết bị lỗi thời và được bảo trì kém sẽ tiêu tốn nhiều năng lượng hơn.
• Sản xuất phân bón và thuốc trừ sâu : Quá trình sản xuất đầu vào tổng hợp tiêu tốn nhiều năng lượng.
• Vận tải : Chuỗi cung ứng dài và hậu cần kém hiệu quả làm tăng mức tiêu thụ năng lượng.

Các giải pháp:

• Năng lượng tái tạo: Sử dụng các nguồn năng lượng mặt trời, gió và năng lượng sinh học cho các hoạt động nông nghiệp.
• Tận dụng tối ưu các mô hình nuôi trồng nông nghiệp hiện đại để sử dụng hiệu quả nguồn năng lượng tự nhiên. 
• Thiết bị sử dụng năng lượng hiệu quả: Đầu tư máy móc, thiết bị hiện đại, tiết kiệm năng lượng.
• Nội địa hóa chuỗi cung ứng: Giảm khoảng cách vận chuyển bằng cách thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng địa phương.
• Thay thế các sản phẩm có hại cho môi trường: Sử dụng các dòng sản phẩm như lưới chắn côn trùng để thay thế cho thuốc trừ sâu.

Cơ hội bị bỏ lỡ trong nông nghiệp

1. Thực hành bền vững

Mặc dù các phương pháp nông nghiệp truyền thống đã đáp ứng nhu cầu của con người trong nhiều thế kỷ qua nhưng chúng thường gây ra tổn thất môi trường đáng kể. Áp dụng các biện pháp thực hành bền vững có thể giảm thiểu những tác động này và đảm bảo khả năng tồn tại lâu dài của nông nghiệp.

Bỏ lỡ những cơ hội:

• Nông nghiệp tái sinh: Các biện pháp phục hồi sức khỏe của đất và tăng cường đa dạng sinh học không được áp dụng rộng rãi.
• Nông lâm kết hợp: Việc tích hợp cây vào hệ thống nông nghiệp có thể cải thiện độ phì nhiêu của đất và mang lại nguồn thu nhập bổ sung.
• Trồng cây che phủ: Trồng cây che phủ để chống xói mòn đất và tăng cường sức khỏe của đất chưa được sử dụng đúng mức.

Các giải pháp:

• Chính sách khuyến khích : Chính phủ có thể cung cấp các ưu đãi và hỗ trợ tài chính cho nông dân áp dụng các biện pháp thực hành bền vững.
• Giáo dục và Đào tạo : Cung cấp cho nông dân kiến thức và nguồn lực để thực hiện các kỹ thuật bền vững. Thay thế những biện pháp đã tồn tại trước đây nhưng mang đến những tác động tiêu cực tới môi trường.
• Nghiên cứu và Phát triển : Đầu tư vào R&D để phát triển và thúc đẩy các phương pháp canh tác bền vững sáng tạo.

2. Tích hợp công nghệ

Công nghệ hiện đại cung cấp nhiều công cụ để nâng cao năng suất và hiệu quả nông nghiệp, tuy nhiên nhiều nông dân không được tiếp cận hoặc không muốn áp dụng những công nghệ này.

Bỏ lỡ những cơ hội:

• Nông nghiệp chính xác : Sử dụng GPS, máy bay không người lái và cảm biến để tối ưu hóa việc trồng trọt, tưới tiêu và thu hoạch.
• Phân tích dữ liệu : Phân tích dữ liệu để đưa ra quyết định sáng suốt và dự đoán hiệu suất cây trồng.
• Tự động hóa và Robotics : Giảm chi phí lao động và tăng hiệu quả thông qua máy móc tự động.

Các giải pháp:

• Khả năng tiếp cận : Thúc đẩy công nghệ có giá cả phải chăng và dễ tiếp cận đối với nông dân vừa và nhỏ.
• Chương trình đào tạo : Giáo dục nông dân về lợi ích và cách sử dụng công nghệ trong nông nghiệp.
• Quan hệ đối tác công-tư : Khuyến khích sự hợp tác giữa chính phủ, công ty công nghệ và các bên liên quan trong lĩnh vực nông nghiệp.

3. Đa dạng cây trồng

Ngành nông nghiệp hiện đại thường tập trung vào một số loại cây trồng có năng suất cao, dẫn đến mất đa dạng sinh học và tăng khả năng bị tổn thương trước sâu bệnh.

Bỏ lỡ những cơ hội:

• Hệ thống canh tác đa dạng : Trồng nhiều loại cây trồng để tăng cường khả năng phục hồi và sức khỏe của đất.
• Giống gia truyền: Bảo tồn và nuôi trồng các giống cây trồng truyền thống thích nghi với điều kiện địa phương.
• Quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) : Sử dụng kết hợp các phương pháp sinh học, nuôi cấy và hóa học để quản lý dịch hại một cách bền vững.

Các giải pháp:

• Chính sách hỗ trợ : Tạo ra các chính sách khuyến khích và hỗ trợ đa dạng hóa cây trồng.
• Ngân hàng hạt giống và nghiên cứu di truyền : Đầu tư vào việc bảo tồn và nghiên cứu di truyền cây trồng đa dạng.
• Phát triển thị trường : Phát triển thị trường cho các loại cây trồng đa dạng để mang lại động lực kinh tế cho nông dân.

4. Cộng đồng và hợp tác

Nông dân làm việc độc lập, riêng lẻ hơn là hợp tác. Sự cô lập này có thể dẫn đến việc bỏ lỡ các cơ hội chia sẻ kiến thức, tổng hợp nguồn lực và giải quyết vấn đề tập thể.

Bỏ lỡ những cơ hội:

• Hợp tác xã nông dân : Thành lập các hợp tác xã để chia sẻ nguồn lực, kiến thức và tiếp cận thị trường.
• Nông nghiệp được cộng đồng hỗ trợ (CSA) : Kết nối trực tiếp người tiêu dùng với nông dân địa phương thông qua các mô hình đăng ký.
• Mạng lưới tri thức : Thiết lập mạng lưới để nông dân chia sẻ các phương pháp thực hành và đổi mới tốt nhất.

Các giải pháp:

• Cơ cấu hỗ trợ : Tạo khuôn khổ và hệ thống hỗ trợ cho việc hình thành các hợp tác xã và CSA.
• Nền tảng thông tin : Phát triển nền tảng để chia sẻ kiến thức và hợp tác giữa nông dân.
• Khuyến khích chính sách : Thực hiện các chính sách khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho các sáng kiến nông nghiệp từ cộng đồng.

5. Sức khỏe và bảo tồn đất

Đất khỏe là nền tảng cho nền nông nghiệp hiệu quả, tuy nhiên các hoạt động làm suy giảm chất lượng đất vẫn còn phổ biến. Đầu tư vào sức khỏe của đất có thể dẫn đến tăng năng suất và lợi ích môi trường.

Bỏ lỡ những cơ hội:

• Canh tác bảo tồn : Giảm canh tác đất để duy trì cấu trúc đất và chất hữu cơ.
• Ủ phân hữu cơ và cải tạo hữu cơ : Sử dụng phân trộn và chất hữu cơ để cải thiện độ phì nhiêu của đất.
• Kiểm tra và giám sát đất : Thường xuyên kiểm tra và giám sát tình trạng đất để đưa ra quyết định quản lý sáng suốt.

Các giải pháp:

• Giáo dục và Tiếp cận cộng đồng : Cung cấp cho nông dân thông tin về lợi ích và phương pháp bảo tồn đất.
• Khuyến khích tài chính : Cung cấp hoặc trợ cấp các biện pháp cải thiện chất lượng đất.
• Đầu tư nghiên cứu : Hỗ trợ nghiên cứu về sức khỏe của đất và các biện pháp bảo tồn sáng tạo.

6. Giảm thiểu và Thích ứng với Biến đổi Khí hậu trong nông nghiệp

Nông nghiệp vừa là tác nhân vừa là nạn nhân của biến đổi khí hậu. Việc áp dụng các biện pháp giảm thiểu biến đổi khí hậu và giúp nông dân thích ứng với các tác động là rất quan trọng. 

Bỏ lỡ những cơ hội trong nông nghiệp:

• Giống cây trồng có khả năng chống chịu khí hậu : Phát triển và trồng các giống cây trồng có thể chịu được các điều kiện thời tiết khắc nghiệt.
• Quản lý nước : Thực hiện các biện pháp quản lý nước hiệu quả để đối phó với sự thay đổi lượng mưa.

Các giải pháp:

• Nghiên cứu và Phát triển: Đầu tư vào phát triển các loại cây trồng và phương pháp canh tác thích ứng với khí hậu.
• Dịch vụ khuyến nông: Cung cấp cho nông dân kiến thức và công cụ để thích ứng với biến đổi khí hậu.
• Chính sách: Linh động trong quá trình xây dựng và điều chỉnh các chính sách một cách phù hợp trước tình hình biến đổi khí hậu.

Phần kết luận

Ngành nông nghiệp phải đối mặt với những thách thức đáng kể về lãng phí tài nguyên và bỏ lỡ các cơ hội. Giải quyết những vấn đề này đòi hỏi nỗ lực phối hợp từ nông dân, nhà hoạch định chính sách, nhà nghiên cứu và người tiêu dùng. Bằng cách áp dụng các biện pháp bền vững, tích hợp công nghệ, thúc đẩy đa dạng cây trồng, thúc đẩy hợp tác cộng đồng, đầu tư vào sức khỏe của đất và giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, ngành nông nghiệp có thể giảm chất thải và phát huy hết tiềm năng của nó.

Nông nghiệp bền vững không chỉ là đáp ứng nhu cầu hiện tại; mà còn đảm bảo các thế hệ tương lai có được những nguồn lực cần thiết để phát triển. Bằng cách nhận biết và giải quyết những vấn đề thiếu tính hiệu quả đã làm bỏ lỡ các cơ hội trong ngành nông nghiệp, chúng ta có thể tạo ra một hệ thống thực phẩm bền vững, năng suất và hiệu quả hơn cho thị trường. 

Hsia Cheng sẽ mang lại những sản phẩm lưới nông nghiệp – giải pháp vô cùng hiệu quả cho quá trình cải thiện sự lãng phí tài nguyên trong nông nghiệp.